Pandit Birju Maharaj Nibandh in Sanskrit – Essay in Sanskrit – संस्कृत भाषा निबंध
” ब्रजमोहन-मिश्र: ( बिरजू महाराज:)
फरवरी मासस्य चतुर्दिनांके 1938 तमे वर्षे उत्तरप्रदेशस्य लखनऊ-नगरे जात: अयं भारतस्य प्रसिद्ध: शास्त्रीय-कत्थक-नर्तक: तथा च संगीतकार: आसीत्। एतां विलक्षण-प्रतिभां स: स्वपितु: एव प्राप्तवान्। तस्य पिता अच्छन: महाराज: राजगढ़-रजवाढे दरबारी-नर्तक: आसीत्। तस्य भ्रातृज-द्वयम् आसीत् – लच्छू-महाराज: तथा च शंभु: महाराज:। स: ताभ्याम् एव संगीतस्य आरंभिक-प्रशिक्षणं प्राप्तवान्। यदा स: केवलं नव-वर्षीय: आसीत् तदा तस्य पिता दिवंगत:। यदा स: केवलं त्रयोदश-वर्षीय: आसीत् तदैव स: देहल्यां संगीत-भारती-मध्ये प्रशिक्षक: अभवत्। अनन्तरं स: कत्थक-केन्द्रं ( संगीत-नाटक-अकादम्या: ईकाई) मध्ये प्रशिक्षक: अभवत्। अत्रैव स: संकायस्य अध्यक्ष: तथा च निर्देशक: अपि अभवत्। 1998 तमे वर्षे स: इत: सेवा-निवृत्त: अभवत् तथा च देल्ही-नगरे कलाश्रम: नामकं स्वस्य नाट्य-विद्यालयम् आरब्धवान्। स: चलचित्रे अपि कार्यं कृतवान्। स: सत्यजीत-रायस्य चलचित्रं ‘शतरंज के खिलाड़ी’ इत्यस्य कृते संगीत-रचनां कृतवान्। 2002 तमे वर्षे आगतं चलचित्रं देवदास: , अस्मिन् अपि स: एकस्य गीतस्य नृत्य-संयोजनं कृतवान्। इतोsपि स: बहूनां चलचित्राणां कृते नृत्य-संयोजनं तथा च संगीत-रचनां कृतवान्। तस्य विलक्षण-प्रतिभाया: कृते 1986 तमे वर्षे स: पद्म-विभूषणम् इति सम्मानेन सम्मनित: कृत:। स: संगीत-नाटक-अकादमी-पुरस्कारं तथा च कालिदास: पुरस्कारम् अपि प्राप्तवान्। 2016 तमे वर्षे ‘बाजीराव-मस्तानी’ अस्य चलचित्रस्य गीतं “मोहे रंग दो लाल” इत्यस्य गीतस्य कृते नृत्य-निर्देशनस्य कृते फिल्मफेयर-पुरस्कारं प्राप्तवान्।
जनवरी-मासस्य सप्तदश-दिनांके 2022 तमे वर्षे स: दिवंगत: जात:।
