Veer Hemu Kalani Nibandh in Sanskrit – Essay in Sanskrit – संस्कृत भाषा निबंध
वीर-हेमू-कालाणी
मार्च-मासस्य त्रयोविंशे दिनाङ्के 1923 तमे वर्षे जात: अयं भारतस्य युव-स्वतन्त्रता-आन्दोलन-क्रान्तिकारी आसीत् । स: देशस्य कृते बलिदानं दत्तवान् यदा स: केवलं नवदश-वर्षीय: आसीत् । स: “स्वराज-सेना” नाम्ना छात्र-सङ्घटनस्य नेता आसीत्। एतत् सङ्घटनम् “आल इण्डिया स्टूडेन्ट फेडरेशन” (All India Students Federation) एतेन सह सम्बद्ध: आसीत् । तस्य जन्म सिन्ध-प्रान्तस्य सुक्कुर-नामके स्थाने अभवत्। तस्य पितु: नाम पेसुमल-कालाणी तथा च मातु: नाम जेठी बाई आसीत् । छात्रजीवने एव विदेशी-वस्तूनां बहिष्कारं कर्तुं तथा च जनान् स्वदेशि-वस्तूनां कृते प्रेरितान् कर्तुं स: आन्दोलनं कृतवान् । 1942 तमे वर्षे स: महात्मा-गान्धे: भारत-छोड़ो-आन्दोलने भागं गृहीतवान् । एकदा सिन्ध-क्षेत्रे आङ्ग्ल-शासक: यूरोपीय-सेनां रेलमाध्यमेन प्रेषयति स्म। हेमू कालाणी तस्य मित्रेण सह एकां योजनां निर्मितवान् । ते योजनां कृतवन्त: यत् यदा यूरोपीय-सेनाया: रेलयानम् आगमिष्यति तदा ते रेलयानं रेलमार्गात् अध: करिष्यन्ति, किन्तु एतदर्थं तेषां समीपे आवश्यकानि उपकरणानि न आसन्, तथापि ते प्रयासं कृतवन्त: किन्तु आङ्ग्लशासका: तेषां योजनां ज्ञातवन्त:, तथा च हेमूं ते कारावासे स्थापितवन्त:। अन्य-सर्वे तत: पलायनं कृतवन्त: l आङ्ग्ल-सैनिका: हेमो: कृते बहु प्रताड़नां दत्तवन्त: तथा च तस्मात् तस्य मित्राणां विषये पृष्टवन्त:, किन्तु वीरहेमू: किमपि न उक्तवान्। अन्ते आङ्ग्लशासका: तस्मै जानेवरी मासस्य एकविंशे दिनाङ्के मृत्युदण्डं दत्तवन्त: । स: हसन् स्वप्राणान् दत्तवान् किन्तु स्वमित्राणां विषये किमपि भेदं न उक्तवान्। एतावत् अल्पायु-अवस्थायां तस्य साहसं अद्यापि सम्पूर्ण-विश्वस्य यूनां कृते आदर्श: अस्ति। तस्य सम्मानाय अद्य भारतस्य विविध-स्थानेषु तस्य प्रतिमा:, तस्य नाम्ना मार्गा:, शिक्षण-संस्थानानि तथा च उद्यानानि सन्ति।
