Mokshagundam Viswesaraya Nibandh in Sanskrit – Essay in Sanskrit – संस्कृत भाषा निबंध
मोक्षगुण्डम्-विश्वेश्वरैय्या
15 सितम्बर 1860 तमे वर्षे कर्नाटक-प्रदेशस्य कोलार-जनपदे जात: अयं भारतस्य प्रसिद्ध: अभियन्ता राजनीतिज्ञ: च आसीत्। तस्य पितु: नाम श्रीनिवास-शास्त्री तथा च मातु: नाम वेंकाचम्मा आसीत्। तस्य पिता संस्कृतस्य विद्वान् आसीत्। तस्य आरंभिकी शिक्षा राजस्थान-प्रदेशे जाता। बेंगलूरस्य सेंट्रल-विद्यालये प्रवेशं स्वीकृतवान्। अनन्तरं स: पूणेनगरस्य साइन्स-महाविद्यालये अभियंतृ-शिक्षणं प्राप्तवान्। अनन्तरं स: नाशिक-नगरे सहायक-अभियंतृरुपेण कार्यम् आरब्धवान्। तस्य मस्तिष्कं रचनात्मक-गतिविधीनां कृते प्रतिबद्धम् आसीत्। 1912 तमे वर्षे स: मैसूर-राज्यस्य (अधुना कर्नाटक:) दीवान (मुख्यमंत्री) अभवत्। कर्नाटक-प्रदेशस्य विकासाय तस्य महत्वपूर्णं योगदानम् आसीत्। स: मैसूर-वित्तकोषस्य स्थापनां कृतवान्। “मलनाद-सुधार-योजना” अपि स: एव आरब्धं कृतवान् आसीत्। मैसूर-विश्वविद्यालयस्य स्थापना अपि तेन कृता आसीत्। 1918 तमे वर्षे ऊर्जा-निर्माणाय कृष्णराज-सागर-बांँधस्य स्थापनां कृत्वा कर्नाटक-प्रदेशाय वरं दत्तवान्। भारतदेशे अभियान्त्रिक्या: विकासाय एव तस्य सम्पूर्ण-जीवनं समर्पितम् आसीत्। स: दीर्घायु: आसीत्। शत-वर्षाणाम् अवस्थायाम् अपि स: अभियांत्रिकी-क्षेत्रे सक्रिय: आसीत्। 1955 तमे वर्षे तस्य अमूल्य-योगदानाय भारत-सर्वकार: तस्मै भारत-रत्न-सम्मानं प्रदत्तवान्। 1962 तमे वर्षे स: दिवंगत: जात:। तस्य स्मृत्यां भारतदेशे प्रतिवर्षं तस्य जन्मदिवस: अभियंतृ-दिवसरुपेण आयोज्यते। स: अद्यापि विश्वस्य यूनां कृते आदर्श: अस्ति।
